انواع دادسرا ،دادسرای عمومی و انقلاب،دادسرای ویژه روحانیت

انواع دادسرا : دادسرا بخشی از دادگستری می باشد که در حوزه قضایی هر شهرستان در معیت دادگاه عمومی جزایی قرار دارد و وظیفه کشف جرم، تعقیب مجرم، انجام تحقیقات مقدماتی، اعلام و رسیدگی جرم، حفظ حقوق عمومی و رسیدگی به امور حسبی را برعهده دارد. ریاست دادسرا بر عهده دادستان است که برای اداره داسرا از معاون و بازپرس و دادیار کمک می گیرد . به طور کلی دو نوع دادسرا داریم:

1. داسرای عمومی
2. دادسرای اختصاصی

دادسرا عمومی و انقلاب

یکی ازانواع دادسرا های مهماست که در حقیقت باید به 2  نکته رسیدگی کند : اول انکه اصلا جرمی واقع شده است یا نه ؟ دوم برسی این نکته که مدارکی برای اثبات جرم وجود دارد یا نه ؟ در صورتی که به وقوع جرم و مدارک مربوط به جرم دست یابند کیفر خواست صادر می شود در غیر این قرار منع تعقیب صادر می شود که در ادامه به مفصل در باره قرار منع تعقیب اشاره خواهیم کرد. دادسرای عمومی و انقلاب یک دادسرای عمومی و در مقابل دادسراهای اختصاصی قرار دارد. در مناطق 22 گانه تهران دادسرای عمومی و انقلاب در معیت دادگاه قرار دارد تا رسیدگی به جرایم بر اساس ناحیه وقوع جرم انجام شود.

دادسرا اختصاصی

باتوجه به نوع خاص برخی از جرایم و افراد مرتکب آن جرم از یک سو و از سوی دیگر حساسیت و واکنش افکار عمومی به آن جرایم، قانونگذار اقدام به ایجادانواع دادسرا های تخصصی ای کرده است تا به بررسی دقیق تر از جرایم و مجرمین آن ها بپردازد. این دادسراها عبارتند از:

1.  دادسرای ویژه کارکنان دولت
2. دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز
3. دادسرای ویژه جرایم اقتصادی
4. دادسرای ویژه جرایم پولی و بانکی
5. دادسرای ویژه روحانیت
6. دادسرای ویژه جرائم پزشکی
7. دادسرای ارشاد
8. دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان.

دادسرای ویژه کارکنان دولت

یکی از انواع دادسرا های تخصصی بوده که رئیس آن معاون دادستان عمومی و انقلاب تهران می باشد. شعب دادسرای ویژه کارکنان دولت، صلاحیت رسیدگی به کلیه جرایم کارکنان دولت، مقامات قضایی، استانداران، نظامیان ارتش و سرداران سپاه و به طور کلی هر شخصی که استخدام دولت می باشد را عهده دار است.

نکته قابل اشاره  این است که در این دادسرا نیاز به رعایت صلاحیت محلی نمی باشد.

جرایم کارکنان دولت که توسط دادسرای فوق الذکر بررسی می شود عبارتند از:

1. جرایم مالی همچون اختلاس، ارتشا، کلاهبرداری، سو استفاده از امکانات دولتی و غصب اموال دولتی.
2. جرایم غیرمالی و مفاسد اقتصادی مانند برداشت غیرقانونی، سو استفاده از منصب دولتی، صدور گواهی خلاف واقع و رفتار خلاف قانون.

نحوه شکایت در دادسرای کارکنان دولت

روند رسیدگی و مراحل شکایت در این دادسرا شامل تنظیم شکواییه به انضمام دلایل و مستندات شکایت به همراه مشخصات کامل شاکی و کپی کارت ملی است. همچنین می بایست هزینه دادرسی مطابق با قوانین موجود پرداخت گردد.

دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز

دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز تشکیل شده است. این یکی دیگر از انواع دادسرا های است که عهده دار تعقیب و رسیدگی به جرایم مرتبط با قاچاق کالا و ارز می باشد.

قاچاق کالای ممنوعه مانند آثار سمعی و بصری مستهجن، مشروبات الکلی، تجهیزات دریافت از ماهواره، ادوات قمار و آثار باستانی. در صورت رسیدگی و اثبات مجرمیت در این مرجع ، پرونده به دادگاه انقلاب ارسال می گردد.

دادسرای ویژه جرایم اقتصادی

جرایم اقتصادی که جز جرایم مالی می باشند به اعمالی اطلاق می گردد که با حقوق افراد جامعه در تعارض باشد. این جرایم توسط اشخاص حقیقی و حقوقی رخ می دهد و الزامی ندارد که مرتکب جز کارکنان دولت باشد.

به موجب قانون مجازات اسلامی، اسامی و مجازت مفسدین اقتصادی که جرمشان اثبات می شود می بایست در روزنامه های کثیرالانتشار به چاپ رسد. کلاهبرداری، اختلاس و ارتشا، تبانی در معاملات دولتی و اخذ پورسانت در معاملات خارجی، جرایم گمرکی و… نمونه هایی از جرایم اقتصادی قابل رسیدگی توسط دادسرای ویژه جرایم اقتصادی می باشد.

دادسرای ویژه جرایم پولی و بانکی

یکی از انواع دادسرا هایی که امروزه بسیار شلوغ است ، دادسرای جرایم پولی و بانکی می باشد، جرایم پولی و بانکی جز جرایم اقتصادی می باشد اما جرایم اقتصادی که مختص و در ارتباط با پول باشند. جرایم مرتبط با تبانی و تقلب در بازار ارز و صرافی ها، تاسیس موسسات اعتباری بدون مجوز بانک مرکزی، بیمه، جرایم مالیاتی و تبانی در معاملات بورس و از همه مهمتر پولشویی جز جرایم پولی و بانکی محسوب می شوند. دادسرای ویيه جرایم پولی و بانکی در تهران قرار دارد و از صلاحیت رسیدگی به جرایم پولی و بانکی در اقصی نقاط کشور برخوردار است.

مدارک لازم برای طرح شکایت در این دادسرا

1.  تنظیم شکواییه
2. ابطال تمبر
3. کارت ملی
4. ادله و اسناد اثباتی
5. در صورت نیاز درخواست به ارجاع کارشناس
6. پرداخت هزینه دادرسی

دادسرای ویژه روحانیت

از مهمترین انواع دادسرا می توان به این نوع اشاره کرد؛روحانی به موجب تعریف قانونگذار به هر فردی گفته می شود که ملبس به لباس روحانیت بوده یا مشغول تحصیل در یکی از حوزه های کشور می باشد.

دادسرای ویژه روحانیت به جرایم ارتکابی روحانیون رسیدگی می کند و عمده وظیفه آن پیشگیری از ورود افراد بزه کار در بین جامعه روحانیت و نیز برخورد با روحانیون مجرم و متخلف می باشد. بخشی از جرایمی که روحانیون مرتکب می شوند همان جرایمی است که در قانون مجازات جرم انگاری شده است. در کنار این جرایم، جرایم خاص دیگری وجود دارند که برای افراد عادی جامعه جرم محسوب نمی شوند؛ اما برای روحانیت به دلیل جایگاه و منصبی که دارند مجرمانه محسوب می شوند. با توجه به حساسیت ذکر شده شخص رهبری اقدام به انتصاب دادستان ویژه روحانیت کشور، رئیس شعبه اول دادگاه ویژه روحانیت و حاکم شرع شعبه اول می کند.

فقط به جرایم کیفری روحانیون در دادسرای ویژه روحانیت رسیدگی می شود و جرایم حقوقی و دعاوی خانوداگی در دادسرای عمومی پیگیری خواهد شد.

در جرایم کیفری که مرتکب آن روحانی می باشد، کلیه شرکا و معاونین و افراد دخیل در جرم نیز در دادسرای ویژه روحانیت تحت تعقیب و تحقیق قرار می گیرند.دادگاه ویژه روحانیت فقط به جرایمی که با صدور کیفرخواست ارسال گردیده است، رسیدگی می نماید.

دادسرای ویژه جرایم پزشکی

جرایم پزشکی به جرایمی گفته می شود که عموما ناشی از قصور و تقصیر پزشکان یا پرستاران می باشند. برای تحقق این جرایم سه شرط ذیل لازم می باشد:

1. پزشکان در تشخیص یا درمان بیمار نقش مستقیم دادشته باشند
2. وارد آمدن آسیب غیرعمدی به بیمار به دلیل نگه داری نامناسب و خلاف موازین اصولی پزشکی
3. تشخیص نادرست پزشک و به تبع آن وارد آمدن ضرر مادی و معنوی به بیمار

از جرایم صنفی پزشکان می توان به گرفتن حق الویزیت بیشتر از تعرفه، جعل مدرک پزشکی، درج تخصص بالاتر از مهارت خود، دریافت رشوه و زیرمیزی و … اشاره داشت. دادسرای ویژه جرایم پزشکی به کلیه جرایم عمدی و غیرعمدی وارده به افراد از سوی پزشکان که به موجب قانون مجازات و سایر قوانین خاص جرم انگاری شده است رسیدگی می نمایند.

مدارک لازم برای طرح شکایت در این دادسرا:

1. تنظیم و ارائه شکایت
2. کارت ملی شاک
3. نظریه سازمان نظام پزشکی و یا پزشکی قانونی
4. مدارک بیمارستانی و رسید پرداخت وجوه
5. ادله و اسناد اثباتی ادعای خویش.

دادسرای ارشاد

این دادسرا عهده دار رسیدگی به جرایم منافی عفت و اخلاق و نیز جرایم منجر به مفاسد اخلاقی و اجتماعی می باشد. البته باتوجه به اینکه جرایم منافی عفت می بایست در دادگاه مستقیما رسیدگی شود، این دادسرا فقط نسبت به جرایم منافی عفت که در اماکن عمومی و یا به موجب عنف انجام گرفته در محدوده شکایت قابل رسیدگی و پیگیری می باشند.

 وظایف دادسرای ارشاد

• انجام اعمال حرام فاقد کیفر در انظار و اماکن که سبب جریحه دار شدن عفت عمومی می شوند.
• عدم رعایت حجاب شرعی بانونا در انظار و اماکن عمومی.
• دایر کنندگان مراکز فساد و فحشا در صورتیکه عمل ایشان مشمول عنوان کیفری قوادی نگردد.
• ساخت، نگهداری، خرید و فروش و یا توزیع مشروبات الکی و سکرآور.
• ساخت و طراحی هرگونه آثار مستهجن در غالب آثار سمعی و بصری که در جهت توزیع و نمایش و یا تجارت باشد و موجب جریحه دار کردن عفت و یا اخلاق عمومی‌شود.

دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان

از انواع دادسرا می توان به دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان به انجام قواعد و رفتار هایی که در کشف جرم، تعقیب و تحقیق از مجرم لازم می باشند، می پردازد و در این بین نوع رفتار متفاوت ضابطین با بزه کاران که طبق آموزش های لازمه در زمینه های روان شناسی و رفتاری و ممدکاری می باشد، مشهود است.

در این دادسرا به کلیه جرایم افرادی که مطابق قانون به سن قانونی نرسیده باشند رسیدگی می شود. در جریان رسیدگی به جرایم این گروه از افراد جامعه در راستای حمایت از حقوق ایشان و نیز در جهت برخورداری از حمایت عاطفی، حضور والدین و یا سرپرستان قانونی طفل ضرورت دارد. همچنین تشکیل پرونده شخصیت برای این افراد جز در اتهامات جزئی لازم می باشد.

مسئولان و مقامات دادسرا:

• رئیس هر دادسرا دادستان می باشد که ایشان به نسبت قدرت و همچنین وظایف بیشتر و سنگین تری را به نسبت سایر اعضا دارند.
• نفر دوم که وظیفه نظارتی را برعهده داشته معاونت ایشان می باشد ، در حقیقت نفر دوم و مسئول مرجع قضایی مربوطه می باشد، اگر دادستان به هر دلیلی حضور نداشته بباشد ، ایشان باید تمامی امور محوله را به نحو اعلی انجام دهند.
• از دیگر اعضا دادیار می باشد که برای تحقیقات در روندرسیدگی پرونده انجام وظیفه می نماید، یعنی برسی ها و مستندات و مدارک لازمه را برای صدور حکم از طرق مقتضی کسب کرده و در اختیار دادستان یا معاون ایشان قرار می دهد، البته دادیارها معمولا در پرونده های بسیار سنگین ورود نمی کنند و در پرونده هایی که به نسب راحت تر است انجام وظیفه می نمایند.
• بازپرس شخص اول و اصلی برای پیگیری و به سرانجام رساندن تحقیقات می باشد ، ممکن است شما بازپرس را با دادیار اشتباه تصور کنید ، درست است که هر دو تقریبا یک وظیفه دارند اما وظیفه بازپرس بسیار سنگین تر و مهمتر است زیرا که پرونده های بسیار بسیار سنگین و پیچده به بازپرس ها تحویل داده می شود اما دادیارها به نسبت پرونده های سبک تری را در اختیار می گیرند.

قرار منع تعقیب:

یکی از رای های صادره از انواع دادسرا قرار منع تعقیب است. حال می پرسید که قرار منع تعقیب چیست؟ یا چه زمانی قرار منع تعقیب صادر می شود؟

قرارمنع تعقیب یعنی پرونده در همان مرحله مقدماتی و تحقیقاتی متوقف شده و پرونده دیگر به دادگاه کیفری ارسال نمی گردد در یک کلام متهم رهایی پیدا می کند بدون هیچ پرونده و سابقه کیفری . حال چه موقع این قرار صادر می شود؟ زمانی که بازپرس یا دادیار مدرک یا استدلال قانونی برای وقع جرم نداشته باشند یعنی یقین پیدا نکنند که جرمی اتفاق افتاده ، یا اصلا می دانند جرمی واقع شده اما دلیلی برای اثبات ان ندارند در چننی مواردی قرار منع تعقیب صادر می شود. البته امکان اعتراض به قرار منع تعقیب نیز توسط قانون در نظر گرفته شده  است. برای کسب اطلاعات تخصصی تر در این زمینه به مقاله قرار منع تعقیب مراجعه کنید.