ترک انفاق و شکایت ندادن نفقه

دعوی ترک انفاق : در فصل هشتم از کتاب هفتم جلد دوم قانون مدنی در باب اشخاص به حقوق و تکالیف زوجین نسبت به همدیگر از لحاظ حقوقی آن پرداخته شده است در ادامه با وکیل خانواده تیم حقوقی عدل جویان همراه باشید…

به بیان ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی همین که نکاح به طور صحیح واقع شد، رابطه زوجیت میان طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می شود.

از آنجا که ماده ۱۱۰۵ در روابط زوجین ریاست خانواده را از وظایف شوهر دانسته است و در پی آن نیز در ماده بعد پرداخت نفقه درعقد نکاح دائم را برای زوجه به وظیفه ی شوهر دانسته و پرداخت این هزینه ها برای افراد واجب النفقه در هیچ شرایط نباید ترک شود. در غیر این  صورت سبب مطرح شدن دعوی ترک انفاق می شود.

این هزینه‌ ها نفقه نام دارند و با تعریف ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی از آن نفقه عبارت است از همه مایحتاج معمول و متناسب با وضعیت زوجه از قبیل مسکن ، پوشاک ، خوراک ، اثاثیه خانه و هزینه های درمانی و بهداشتی آن ها باید در صورت عادت یا احتیاج زوجه توسط زوج تهیه و پرداخت شود.

ترک انفاق و مجازات آن

در ماده ۱۱۱۳ این مورد نیز آمده است که در عقد موقت زوجه حق مطالبه نفقه ندارد مگر اينكه شرط پرداخت آن از قبل میان زوج و زوجه مقرر شده باشد.

البته این نکته در مقاله دعوی ترک انفاق نباید فراموش کنیم که هرگاه زوجه بدون وجود عذری موجه، مشروع و یا معقولی از ایفای وظایف معمول در روابط زوجیت امتناع بورزد، مستحق دریافت نفقه از زوج نخواهد بود.

شکایت از شوهر در دوران  عقد

یکی از بیشترین پرسش ها در  زمینه ترک انفاق امکان یا عدم امکان شکایت از شوهر در زمان عقد که هنوز زن و مرد با هم زندگی مشترک را شروع نکرده اند.

ابتداعاً باید به این نکته مهم اشاره کرد که دوران عقد یعنی ازدواج آنها ثبت شده اما هنوز اردواج صورت نگرفته است و زن و مرد در زیر یک سقف و در یک منزل مشترک زندگی می کنند. در این دوران چون زن هیچ تمکینی از مرد انجام نمی دهد قانوناً نفقه ای بر وی تعلق نمی گیرد مگر اینکه زن اعلام کند که آمادگی کامل برای زندگی در منزل مشترک را دارد ، در این صورت مرد ضمن اینکه باید منزل تهیه کند نفقه زن را نیز باید بپردازد در این حالت اگر از پرداخت حقوقی مالی زوجه امتناع کند زن می تواند با مراجعه به وکیل خانواده شکایت کیفری ترک انفاق را عملی سازد پس در دوران عقد هم در صورت حاصل شدن شرایط مذکور امکان اخذ نفقه وجود دارد.

حق حبس بلای جان مردان!!

یکی از مهمترین حقوق زوجه که برای مردان بسیار دردسر ساز شده حق حبس زن است. حق حبس یعنی اینکه اگر مهریه زن به شکل عندالمطالبه باشد زن می تواند تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده از مرد تمکین نکند و مرد باید در این حالت نه تنها مهریه بلکه باید نفقه زن را نیز بپردازد. و در صورت عدم پرداخت زن می تواند با مراجعه به دادسر پرونده شکایت ترک انفاق و به زندان انداختن مرد را به جریان اندازد.

البته اجرایی شدن حق حبس زن منوط به این است که زن تا آن لحظه هیچ رابطه جنسی با شوهر خود نداشته باشد در غیر این صورت یعنی داشتن رابطه زناشویی دیگر حق حبس معنایی ندارد و زن نمی تواند از آن استفاده کند.

در صورت مطرح کردن حق حبس از طرف زن دیگر مرد حقی برای اقامه دعوی عدم تمکین نخواهد داشت و عملاً بی سلاح می شود.

دعوی ترک انفاق

نظر به ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی زوجه این حق را دارد که در صورت امتناع زوج از پرداخت نفقه به دادگاه برای گرفتن حقوق خود مراجعه كند. در اين صورت دادگاه ميزان نفقه را تعیين می کند و زوج را به پرداخت آن محكوم خواهد كرد.

البته درباره ترک انفاق در  ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی عنوان شده است که در صورت استنكاف زوج از پرداخت و تادیه نفقه به زوجه و عدم امكان اجرای حكم دادگاه و الزام وی به پرداخت نفقه، زوجه می تواند برای صدور حکم طلاق دادگاه صالح اقامه دعوی كند و در این صورت است که حاكم زوج را مجبور به طلاق می کند. همچنين است در شرایطی که شوهر از پرداخت نفقه زوجه به کل عاجز باشد.

دعوی ترک انفاق از جرایم مستمر است و از جمله ویژگی های این دعوی آن است که عناصر تحقق از قبیل عنصر مادی یعنی رفتار مجرمانه و عنصر معنوی یا همان قصد و نیت بر انجام این جرم به طور پیوسته و مستمر از زمان شروع آن تا صدور رای قطعی دادگاه در حال انجام شدن هستند. این موارد تماما بر خلاف ویژگی جرایم آنی بوده که فقط با یک بار انجام شدن عناصر وقوع جرم آن جرم محقق می شود، مثل جرایمی چون سرقت و قتل.

شرایط وقوع دعوی ترک انفاق

ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده به منظور جرم انگاری و بیان عناصر و عوامل محققه ی جرم در جهت اعمال مجازات خاطیان در صورت عدم پرداخت نفقه ی زوجه توسط زوج این مورد را در نظر گرفته است که هرکس با داشتن توانایی مالی، نفقه همسر خود را در صورت تمکین او پرداخت نکند یا از تهیه و پرداخت نفقه اشخاصی که پرداخت نفقه به آن ها از لحاظ قانونی واجب است امتناع بورزد، چنانچه زوجه دعوی ترک انفاق را  اقامه دارد به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می شود که در این زمینه از وکیل نفقه میتوانید کمک بگیرید.

البته طبق تبصره ی ذیل همین ماده قانونی بیان شده است که امتناع از پرداخت نفقه زن که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندانی که از لقاح مصنوعی متولد شده اند و یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات ماده بالا قرار می گیرند.

درغیراین صورت وعدم تحقق شرایط بالا جرم ترک انفاق  محقق نخواهند شد.

مسکن زوجه

یک نکته جالب در دعوی ترک انفاق :  اگر سکونت زن با زوج در يک خانه باعث ایجاد ترس از وارد شدن ضرر بدنی يا مالی  برای زوجه باشد ، زن از لحاظ قانونی این اختیار را دارد که مسكنی به شکل مجزا و تنها در اختيار بگیرد و در صورت تداوم این رفتار خوفناک مرد دادگاه حكم بازگشت به منزل زوج را صادر نخواهد کرد و تا زمانی كه زوجه در بازگشتن به منزل مزبور معذور است . پرداخت و تادیه نفقه برعهده زوج خواهد بود. و اعتراضی هم پذیرفته نمی شود.

ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی در روابط بين اقارب فقط اقارب نسبی در خط عمودی چه از لحاظ صعودی آن و چه نزولی آن ملزم به پرداخت نفقه می داند. در اینجا منظور از خط عمودی رابطه ی منفق است با پدر و پدربزرگ و مادربزرگ و هر چه که این نسبت بالاتر برود و همچنین رابطه وی با پسر و فرزندانش و به همین شکل فرزندان آنها به هر طبقه ای که این رابطه پایین تر برود. اما درباره برادر و خواهر و فرزندان آنها وظیفه ای به پرداخت نفقه به آنها نیست و وظیفه‌ای در این خصوص بر اشخاص وجود ندارد.

البته با توجه به ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی كسی مستحق دریافت نفقه است كه فقیر بوده و نتواند به وسيله اشتغال به شغلی وسایل معيشتی زندگی خود را فراهم سازد. در غیر این حالت مطرح کردن دعوی ترک انفاق پذیرفته نیست.

الزام به پرداخت نفقه

 كسی ملزم به انفاق است كه متمكن از پرداخت آن باشد. یعنی اینکه با پرداخت نفقه خود در وضعیت معيشت خود دچار تنگنا نگردد.

اما در بند ۳ ماده ۴۸ قانون حمایت از خانواده درباره محدودیت سنی پرداخت نفقه فرزندان آمده است که فرزندان دختر در صورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان پسر تا سن بیست سالگی و بعد از آن فقط در صورتی که نیازمند باشند یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی داشته باشند، حسب مورد از کمک هزینه اولاد، بیمه و مستمری بازماندگان یا حقوق وظیفه والدین خود برخوردار خواهند بود.

این نکته را نیز باید افزود که حق حبس مانع استحقاق نفقه به زوجه نخواهد شد.

دعوی  ترک انفاق، از  دعاوی و جرایم مادی صرف است و نیازی به وجود عنصر روانی از عناصر محققه جرم در کنار عنصر مادی آن برای تحقق آن نیست. بنابراین اگر شخصی به صرف عدم پرداخت نفقه اشخاص واجب النفقه خود با احراز شرایط محققه جرم مذکور در بالا مبادرت کند،  جرم  ترک انفاق محقق خواهد شد.

فرآیند رسیدگی

در مرحله ی اول شکایت کیفری  دعوی ترک انفاق زوج باید برای پاسخ و توضیحاتی مبنی بر دلایل اظهار وی به دادسرا خود را در آن مکان حاضر کند. بعد از گذشت مدت زمان معین و قانونی آن حکم جلب وی صادر خواهد شد.طبق ماده ۱۹۹ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه صالح به رسیدگی در مورد جرایم، دادگاه محل وقوع جرم است. زوجه بعد از  اقدام برای دعوی ترک انفاق طرح دادخواست مبنی بر ترک انفاق توسط زوج می تواند با ارائه مدارکی و ابراز قراینی و دعوت از شاهدانی و اطلاع آنان از زندگی این زوج مبنی بر تمکین داشتن زوجه در منزل شوهر و توانایی مالی زوج بر پرداخت نفقه و امتناع وی از این کار و… این ادله را به دادگاه برای صدور رای  به نفع خود اقدام کند.

مراحل اقدام

نخستین کار برای مطرح کردن شکایت ترک انفاق رجوع به وکیل خانواده و اخذ اطلاعات حقوقی مرتبط و کاربردی در زمینه ترک انفاق و مجازات ترک انفاق است. در صورت استفاده از وکیل او می تواند از این طریق اقدام به ثبت دادخواست نماید و بعد از این مرحله باید برای تعیین دادگاه و ادامه این فرآیند به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرد.

برای اقامه دعوای ترک انفاق می توانید از مشاوره حقوقی رایگان وکلای جوان و نخبه بهره بگیرید.