نفقه زن

نفقه زن : بعد از ازدواج و تشکیل خانواده ریاست خانواده بر عهده مرد می باشد. قطعا این ریاست بر خانواده مجموعه آثاری به دنبال دارد؛ ازجمله آن آثار تأمین هزینه زندگی و تامین مخارج زندگی و تأمین خوراک و پوشاک و مسکن می‌باشد که از آن به عنوان نفقه نام برده می‌شود.زن نیز به عنوان عضوی از یک خانواده نفقه بر وی تعلق می گیرد ومرد ملزم به پرداخت نفقه به زن می باشد، برای توضیحات بیشتر در ادامه با وکیل نفقه عدل جویان همراه باشید.

زن می تواند از شوهر تقاضای نفقه کند. نفقه زن یکی از ملازمات زندگی است و عدم پرداخت نفقه ضمانت کیفری و مدنی دارد. اینکه مرد باید نفقه زن را بپردازد یک حکم قانونی می باشد و هرگز نمی توان آن را ساقط کرد و زن و مرد نمی توانند به عدم پرداخت نفقه به زن توافق کنند. حتی اگر زوجه هم قائل به نفقه نباشد و نفقه نخواهد، باز هم مرد ملزم به پرداخت نفقه می باشد. زیرا که پرداخت نفقه از قواعد عمومی می باشد که توافق برخلاف آن تاثیری در آن ندارد. البته این یک مورد استثنا هم دارد و آن در ازواتج موقت است که مرد وظیفه ای نسبت به پرداخت نفقه ندارد. در ادامه درباره نفقه در ازدواج موقت بیشتر صحبت خواهیم کرد.

نفقه چیست

منظور از نفقه خوراک، پوشاک و مسکن و البسه و اثاث خانه می باشد که باید با منزلت اجتماعی زن و عرف زن متناسب باشد در واقع همه نیازهای عرفی که یک انسان و یک زن می تواند داشته باشد را مرد باید تامین کند. منظور از ماهیت نفقه این می باشد که زن چیزی را که به عنوان نفقه دریافت می کند دو حالت دارد یا مالک آن می شود یا اینکه فقط حق انتفاع و استفاده کردن از آن مال را دارد ولی مالک آن نیست.

مالکیت زن بر نفقه

در صورتی زن مالک مال نفقه می شود که این نفقه زن از اموال مصرف شدنی باشد یعنی با انتفاع و استفاده از آن معمولا چیزی از آن باقی نمی ماند وعین نابود می شود.مانند عطر و خوراکی ها که این موارد همگی جزو نفقه زن می باشد و زن مالک آنها می شود و هرگونه تصرف که بخواهد می‌تواند در آن ها انجام دهد.

زن فقط  حق استفاده از نفقه را دارد نه بیشتر!

در مواردی زن مالک مال نفقه نمی‌شود و فقط حق انتفاع دارد و آن زمانی می باشد که نفقه زن از اموال مصرف شدنی نباشد. یعنی با استفاده کردن از آن، عین مال از بین نرود. مانند خانه و کفش و طلا و…در این موارد زن مالک نیست و نمی تواند تصرف آزادانه در آن داشته باشد و این اموال را بفروشد.

نکته مهم این است که در این اموال باید بین اموالی مانند کفش زنانه یا لباس زنانه با وسایل خانه تفاوت قائل شد. به این معنا که در مواردی مانند کفش زنانه که جزو نفقه زن می‌باشد و مرد به عنوان نفقه به زن تحویل داده است، زن مالک کفش زنانه می شود اما نمی تواند تصرفی در آن کند که به مرد ضرر و زیان برساند.یعنی حق تصرف آزادانه ندارد. فقط درصورتی مالکیت زن بر این اموال زایل می‌شود که مرد به طور صریح و شفاف بیان نماید که این کفش که به عنوان نفقه به زن داده است .

حق انتفاع زن بر نفقه

زن فقط حق انتفاع دارد و مالک آن نیست اما اگر چیزی نگوید عرف این نوع از نفقه را مال زن و زن را مالک آن می داند. اما باز هم در این نوع از مالکیت زن محدودیتی وجود دارد و آن این است که زن نمی‌تواند در این اموالی که به عنوان نفقه زن به وی داده شده تصرفی کند که به زیان شوهر باشد همانند آن که کفشی که مرد تازه خریداری کرده زن نمی تواند آن را به بهانه این که مالک آن است آتش بزند. این گونه تصرفات زن که بر شوهر ضرر می رساند ممنوع بوده.

نفقه زن

1. زن علاوه بر این که می تواند نفقه زمان حال را دریافت کند حق دریافت نفقه زمان گذشته را نیز دارد .
2. نفقه ای که زن دریافت می کند ارتباطی به نیازمند بودن یا نبودن زن ندارد در هر صورت باید نفقه زن پرداخت شود.
3. در مورد نفقه اقارب و اشخاص نزدیک و خویشاوندان مرد، تنها در صورتی به آنها نفقه داده می شود که این اقارب و نزدیکان توانایی و تمکن مالی نداشته باشد اگر تمکن مالی داشته باشند دیگر نفقه بر گردن مرد نیست.
4. در نفقه ای که مرد به اقارب خودش در صورت به وجود آمدن شرایط لازمه می‌پردازد، وضع اقتصادی مرد در نظر گرفته می‌شود. اما در مورد نفقه زن اصلا توجهی به وضع و اوضاع درآمدی و اقتصادی مرد نمی شود و در هر صورت باید نفقه پرداخت شود.

اگر مرد توانایی پرداخت نفقه زوجه را نداشته باشد زن حق طلاق خواهد داشت.

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه

 نفقه دارای ضمانت مدنی و کیفری می باشد و در صورتی که مرد از پرداخت نفقه زن امتناع ورزد، زن می تواند با رجوع به دادگاه مرد را ملزم به پرداخت نفقه کند و در صورتی که مرد از پرداخت نفقه استنکاف کند، دادگاه مرد را ملزم به طلاق زن می‌کند و همچنین زن برای دریافت نفقه نیاز به اثبات تمکین خود از مرد ندارد.

تنها باید وجود زوجیت خود با مرد را در دادگاه اثبات کند و اما عدم پرداخت نفقه زن دارای مسئولیت کیفری هم می باشد در صورتی که مرد نفقه زوجه و یا نفقه افراد واجب النفقه خود را با داشتن استطاعت مالی پرداخت نکند مجرم محسوب شده و محکوم به حبس تعزیری از 6ماه تا 2سال می شود.

مجازات عدم پرداخت نفقه زمانی انجام می شود که شاکی خصوصی برای عدم پرداخت نفقه وجود داشته باشد در صورتی که زوجه هر زمان از شکایت خود صرف نظر کند مجازات وی (زوج) متوقف خواهد شد نکته دیگری که در این زمینه باید یادآور شد آن است که زمانی عنوان مجرمانه بر مردی که ترک انفاق کرده تحقق پیدا می‌کند و برای وی حبس تعزیری در نظر گرفته می شود که زوجه در حد عرف از همسر خود تمکین کرده باشد و مرد نیز با وجود ملائت و قدرت مالی نفقه زوجه را پرداخت نکرده باشد.

تعدیل و تقسیط نفقه

در صورتی که زوج توانایی پرداخت نفقه معوقه زوجه را به صورت یک جا نداشته باشد می تواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه به صورت یکجا را بدهد. در این صورت بعد از آنکه اعسار زوج نزد دادگاه محرز شود، نفقه زوجه تقسیط می‌شود. این تقسیط نفقه زوجه با توجه به تعدیل در پرداخت آن انجام می‌گیرد. منظور از تعدیل نفقه تقسیم عادلانه مال پرداختی در مهلت مناسب به طوری که برای طرفین ضرر و زیانی وارد نکند.

اطلاعات بیشتر در : مشاوره حقوقی تعدیل نفقه

منظور از تعدیل در مطالبه نفقه آن است که دادگاه بعد از صدور حکم اعسار مرد با مشاهده وضعیت مالی مرد مهلتی مناسب برای پرداخت نفقه مورد مطالبه می دهد.

سوال:

در صورتی که زوج بعد از تعدیل و تقسیط نفقه توسط دادگاه از پرداخت نفقه خودداری کند آیا زوجه باز هم حق طلاق دارد؟در صورتی که زوج بعد از تعدیل و تقسیط نفقه باز هم نفقه زوجه را پرداخت نکند زوجه حق طلاق خواهد داشت. در واقع حق طلاق زوجه در صورت عدم پرداخت نفقه بر سر جای خود باقی می ماند.

تقسیط نفقه فرزند

زوج بعد از تشکیل خانواده علاوه بر پرداخت نفقه زوجه مسئولیت پرداخت نفقه فرزندان را نیز برعهده دارد.قانون درباره نفقه فرزند سختگیری هایی انجام داده و در هر صورت پرداخت نفقه فرزند را لازم دانسته و در صورت عدم توانایی پدر در پرداخت نفقه فرزند، طبق قانون مدنی وظیفه پرداخت نفقه فرزند برعهده جد پدری می باشد و در صورت عدم توانای جدپدری پرداخت نفقه فرزند برعهده مادر می باشد و در صورت عدم توانایی مادر بر پرداخت نفقه فرزند، پرداخت نفقه فرزند بر عهده جد مادری می باشد.میزان و مقدار نفقه فرزند نیز توسط کارشناسان دادگستری با توجه به وضعیت اجتماعی و وضع خانوادگی کودک محاسبه می‌شود. در صورتی که مرد توانایی پرداخت نفقه فرزند به صورت یکجا را نداشته باشد باید درخواست اعسار دهد.

در صورت اثبات اعسار که زمان بر هم می باشد نفقه ای که مرد باید به فرزند تقدیم کند تقسیط می شود و مرد می تواند نفقه اولاد را طبق زمان بندی اعلام شده توسط دادگاه به فرزند خود تقدیم نماید. اما اگر پدر با داشتن توانایی مالی از پرداخت نفقه اولاد امتناع ورزد مجرم محسوب شده و مسئولیت کیفری دارد که مسئولیت آن حبس از 6 ماه تا 2 سال می باشد.

گرفتن نفقه در دوران عقد

در طول مدت عقد تا ازدواج در صورتی که زوجه در منزل پدری سکونت داشته باشد نفقه بر این زن تعلق نمی گیرد.

مگر اینکه خود زن بعد از وقوع عقد برای شروع زندگی مشترک اعلام آمادگی کند ولی مرد از بردن همسر به منزل مشترک خودداری کند. در این صورت مرد لزوما باید در این مدت عقد تا زمان عروسی نفقه زوجه را بپردازد و زوجه برای اعلام آمادگی باید اظهار نامه ای را تهیه کند و یا اینکه یک استشهادیه را تنظیم کند مبنی بر آمادگی وی برای شروع زندگی مشترک ؛ تنها در این صورت است که مرد ملزم به پرداخت نفقه در طول مدت عقد تا زمان عروسی می‌باشد.

اقدامات لازم

اقدامات لازم برای دریافت نفقه زن بر این اساس است که زوجه در ابتدا دادخواستی را در دفاتر خدمات قضایی تنظیم کرده و سپس باید وجود رابطه زوجیت را اثبات کند اما در مورد فرزند نیز در ابتدا فرزند توسط ولی و یا سرپرست آن یا کسی که نگهداری این فرزند برعهده او است دادخواستی را با عنوان لزوم پرداخت نفقه فرزند در دفاتر خدمات قضایی تنظیم نماید.مراجعه به وکیل دادگستری اقدام هوشمندانه است.

روند رسیدگی

در صورتی که زوج از پرداخت نفقه زوجه امتناع ورزد؛ زوجه برای دریافت حق نفقه خود ابتدا باید دادخواستی را با عنوان الزام به پرداخت نفقه زوجه در دفاتر خدمات قضایی تنظیم نماید و به ثبت رساند.سپس دادگاه ابلاغیه را برای طرف مقابل یعنی زوج ارسال می‌کند و پس از تشکیل دادگاه در صورت محکوم شدن زوج به پرداخت نفقه ، زوجه می تواند علاوه بر نفقه ، هزینه دادرسی و اگر وکیل برای این امر اختیار کرده حق الوکاله وکیل را نیز از زوج دریافت کند.

اما اگر بخواهد شکایت کیفری برای عدم پرداخت نفقه تنظیم کند در این حالت زوجه در یک برگه عادی شکایت خود را نوشته و آن را به دادگاه صالح برای رسیدگی به جرایم مستمر تقدیم می کند و هنگامی که مرد به پرداخت نفقه زوجه محکوم شود باید در وقت و موعد مقرر از سوی دادگاه نفقه را پرداخت کند.

در صورت عدم پرداخت نفقه عنوان مجرمانه ترک انفاق بر وی تحقق پیدا می کند و در صورت عدم پرداخت به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم می شود که در این رابطه می توانید با حقوقدانان گروه حقوقی عدل جویان مشورت نمایید. البته باید توجه داشته باشیم که شکایت کیفری از عدم پرداخت نفقه فقط مختص به نفقه زمان حال می باشد.یعنی برای دریافت نفقه معوقه نمی توان شکایت کیفری تنظیم کرد بلکه باید یک دادخواست حقوقی تنظیم شود که طریقه تنطیم آن در ابتدای روند رسیدگی بیان شده است.