مسئول حقوقی پرداخت دیه

مسئول پرداخت دیه : در ابتدا باید بدانید که دیه نوعی از جبران خسارت یا مجازات است که در قوانین ما و به تبعیت از شرع مقدس اسلام به آن پرداخته شده است که با توجه به آسیب های بدنی اعم از قتل ، ضرب و جرح و مهلت و میزان و مسئولیت پرداخت دیه متفاوت است که باید بدانید در مواقعی نحوه اثبات جرم یا راه اثبات جرم می تواند در کیفیت پرداخت دیه تاثیر داشته باشدکه در این مقاله سعی شده است که بطور خلاصه و مفید مقررات و قوانین دیه و مسئول پرداخت دیه را بطور ساده شرح دهیم.

دیه از جمله مجازات اصلی در نظر گرفته شده در قانون است. این مجازات برای آن دسته از مرتکبانی که به جسم دیگران آسیب و صدمه وارد می کنند، در نظر گرفته شده است. بالاترین مبلغ دیه مربوط به دیه کامل انسان است که ابتدای هر سال توسط رئیس قوه قضاییه اعلام می شود . مقدار هر عضو طبق قانون مجازات پیش بینی شده است.

ارش

برای برخی از اعضای بدن دیه تعیین نشده است که این مقدار توسط قاضی با توجه به نظر پزشکی قانونی معین می شود که به آن ارش می گویند .زمانی که قاضی حکم به حکومیت دیه دهد، مسئول پرداخت دیه باید در مهلت قانونی آن را به دریافت کننده دیه بپردازد در غیر اینصورت حق شکایت برای مجنی علیه یا اولیای دم وجود دارد.

مرتکب

«در صورتی که مرتکب دارای عاقله نباشد یا عاقله او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را در مهلت مقرر بپردازد ، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می شود. در این مورد فرقی بین دیه نفس و غیر آن نیست » این موضوع درباره محکومین به پرداخت دیه در ماده ۴۶۲ قانون مجازات اسلامی به این صورت آمده است که : ” دیه جنایت عمدی و شبه عمدی بر عهده خود مرتکب است ” .

عاقله

عاقله به موجب ماده ۴۶۸ قانون مجازات اسلامی عبارت است از« پدر، پسر و بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث است. همه کسانی که در زمان فوت می توانند ارث ببرند به صورت مساوی مکلف به پرداخت دیه می باشند.» طبق قانون عاقله در مواردی مسئول پرداخت دیه است. در صورتی که عاقله، عاقل و بالغ باشد ، تمکن مالی داشته باشد و نسبتش با مرتکب مشروع باشد؛مسئول پرداخت دیه می شود که فرقی بین دیه قتل و دیه اعضای بدن وجود ندارد. موارد پرداخت دیه توسط عاقله عبارتند از :

• جنایات خطای محض
• فرار متهم در قتل عمدی
• مرگ متهم در قتل عمدی
• جنایات شخص نابالغ یا دیوانه است .

بیت المال

در مطلب مسئول پرداخت دیه باید بیان داشت ، ماده ۴۷۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ مقرر داشته : «در صورتی که مرتکب دارای عاقله نباشد یا عاقله او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را در مهلت مقرر بپردازد ، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می شود. در این مورد فرقی بین دیه نفس و غیر آن نیست » . بنابراین اگر عاقله تمکن مالی داشه باشند ولی دیه را نپردازند ، منجر به پرداخت دیه از طرف بیت المال نخواهد شد.

وفق ماده ۴۷۵ قانون مجازات اسلامی؛ در جنایت شبه عمدی، در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار، به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از مال او گرفته می‌شود و در صورتی که مال او کفایت نکند، از بیت‌المال پرداخت می‌شود.

نکته کاربردی مهم

در مواردی که علم اجمالی به ارتکاب جنایت توسط یک نفر، از میان دو یا چند نفر معین وجود دارد، در صورت وجود لوث در مورد علم اجمالی، طبق قسامه عمل می‌شود و در صورت عدم وجود لوث، صاحب حق می‌تواند از متهمان مطالبه سوگند کند؛ اگر همگی سوگند یاد کنند، در خصوص قتل، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود و در غیر قتل، دیه به نسبت مساوی از متهمان دریافت می‌شود. که این مورد نیز در ماده ۴۷۷ قنون مذکور آمده است

وکیل دیه : در موارد وقوع قتل و عدم شناسایی قاتل که با تحقق لوث نوبت به قسامه مدعی‌علیه برسد و او اقامه قسامه کند، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود و در غیر موارد لوث، چنانچه نوبت به سوگند متهم برسد و طبق مقررات بر عدم انجام قتل سوگند بخورد، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود همچنین هرگاه محکوم به قصاص عضو یا تعزیر یا حد غیرمستوجب سلب حیات، در اثر اجرای مجازات کشته شود یا صدمه‌ای بیش از مجازات مورد حکم به او وارد شود، چنانچه قتل یا صدمه، عمدی یا مستند به تقصیر باشد، مجری حکم، حسب مورد به قصاص یا دیه محکوم می‌شود. در غیر این صورت در مورد قصاص و حد، ضمان منتفی است و در تعزیرات، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود.

در خصوص قتل شخصی است که قاتل او شناخته نشود یا اینکه بر اثر ازدحام، جان خود را از دست بدهد که این مورد در ماده ۴۸۷ قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده است، دیه بر عهده بیت المال است.

برای دفاع از حقوق خود با گروه وکلا و مشاورین متخصص عدل جویان از طریق 0912346341 – ۴۴۳۸۶۵۸۱-۰۲۱ در ارتباط باشید.