مشاوره حقوقی اثبات حریم املاک

مشاوره حقوقی اثبات حریم املاک : در ابتدا لازم است اصطلاحات حقوقی تعریف و مورد بررسی قرار گیرداثبات در لغت به معنای ثابت کردن و تصدیق کردن می باشد. حریم در لغت به معنای گرداگرد و پیرامون هر مکان یا چیزی را گویند برای توضیحات بیشتر ، در ادامه با وکیل ملکی گروه حقوقی عدل جویان همراه باشید…

در قانون مدنی به موجب ماده ۱۳۶ قانون مدنی حریم به مقداری از اراضی اطراف ملک و قنات و نهر و امثال آن گویند که برای کمال انتفاع بهره برداری از آن برای مالک حریم ملک ضرورت دارد.

هدف ایجاد حریم

در جهت بهره برداری کامل تر مالک از ملک خود، مالکان این حق و اختیار را دارند که زمین اطراف خود را به مالکیت و در پی آن بهره برداری برسانند و از تصرف دیگری جلوگیری نمایند.

در صورت غیر این صورت حداقل از بهره برداری بیشتر یا طولانی مدت توسط افراد غیر در آن حریم ممانعت به عمل آورند یا اقلا تصرفی در آن نشود که انتفاع از ملک را سخت یا نامیسر سازد. این مقدار از زمین را در اصطلاح حریم و حقی را که مالک در آن دارد را حق حریم گویند.

دلیل اصلی در پیش بینی حق حریم املاک در قانون مدنی ممانعت از بروز تضرر توسط افراد غیر در املاک مالکین و صاحبان آن است که در جهت تحقق این اصل گاه موجبات این موضوع فراهم می شود که دیگران از تملک حریم ممنوع شوند.

اما در اصل این است که تصرفات در حریم موجب ایجاد تضرر برای مالک ملک و دارنده حق حریم ایجاد نشود و درغالب موارد الزامی وجود ندارد که دیگران به کل از تصرف در آن زمین های مذکور ممنوع التصرف بشوند.

هویت اصلی حق حریم

با توجه به ماده ۱۳۹ قانون مدنی در بیان ماهیت حریم مقرر داشته شده است که حریم املاک در حکم ملک صاحب حریم است و تملک و تصرف در آن که در تنافی باشد با آنچه مقصود بهره برداری از حریم ملک است بدون اجازه تصرف در آن از طرف مالک مجاز نیست.با این احتساب و طبق مفاد ماده ۱۳۹ قانون مدنی هیچ کس این حق و اختیار را ندارد که در حریم چشمه و قنات دیگری حفاری کند. اما با این حال تصرفات غیر که موجب تضرر دارنده حق حریم نشود صحیح است.این موضوع که حق حریم که باعث ممانعت از تملک دیگران در حریم دارنده حق می شود بسیار شباهت به حق مالکیت و آثار متبوع آن دارد.

اما در هر حال چون این حق به تبع و تابعیت و به لحاظ مالکیت صاحب آن، حق در ملک دیگری ایجاد شده باید آن را نوعی حق ارتفاق خاص و محصولی از آثار مالکیت دانست که مالک بر اراضی مباح و یا موات پیدا می کند و خود را محق می بیند.

مطابق قواعد حقوقی حق حریم ویژه اموال غیر منقول و زمین و البته از نوع موات آن ها می باشد و بر زمینی که آباد است هیچگونه حقی بدون رضا و اذن مالک آن در جهت بهره داری و تصرف و داشتن حق حریم در آن ها ایجاد نمی شود.

مشاوره حقوقی اثبات حریم املاک

به عنوان مثال اگر کسی چاه آبی در زمین موات حفر کند، هیچ کس حق ندارد در حریم آن تصرفی کند که موجب نقصان چاه شود.ولی اگر همین چاه در محلی کنده شود که زمین های اطراف آن ملک اشخاص است . برای انتفاع کامل از آن هیچ حریمی ایجاد نخواهد شد؛ به عبارتی دیگر مالکان املاک مجاور به عنوان مثال این حق را دارند که در ملک خود قنات و چاه حفر کنند . و صاحب چاه حق ندارد به این استناد که او از پیش اقدام به حفر آن کرده است از تصرفات دیگران جلوگیری کند.

باید در مشاوره حقوقی اثبات حریم  املاک بیان داشت که در قانون قنوات مصوب سال ۱۳۰۹ و توزیع عادلانه آب و آیین نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه ها، انهار، مسیل ها، مرداب ها، برکه های طبیعی و شبکه های آبرسانی، آبیاری و زه کشی که در واقع قانون مدنی را در باب حریم تکمیل کرده است مقرراتی تنظیم شده است که حریم را در اراضی دایر و فعال را نیز به طور ضمنی پیش بینی کرده است.

مقدار و میزان حریم

مقدار حریم بر حسب موقعیت طبیعی زمین و به حکم عرف منطقه مورد نظر و مقتضیات آن محل معین می‌شود ولی قانونگذار از نظر اهمیتی که حریم چاه و چشمه و قنات دارد که به تفصیل در مواد ۱۳۷ و ۱۳۸ قانون مدنی مقدار آن را به تفصیل تعیین کرده است.

نکته قابل توجه در بحث تصرفات غیر قانونی در حریم املاک و اثبات تصرفات ناروا این است که تصرف غیرقانونی موجب تضرر به دارنده حق حریم بشود، چرا که در غیر این صورت تصرفات در حریم آن ملک مجاز خواهد بود.

دیوان عالی کشور را در فواصل و حدود معین و مذکور در مواد ۱۳۷ و ۱۳۸ قانون مدنی را مطلقا ممنوع کرده و ادعای خلاف آن را مسموع ندانسته است. البته انتقاداتی نیز بر این نظر وارد شده است چرا که می‌ تواند حتی در حریم نیز تصرفاتی را داشت که با توجه به اصل ایجاد تصرف متضررانه که در ماده ۱۳۹ ذکر شده است موجب هیچ گونه ضرر و زیان نشود. با این حال معیار اصلی برای تعیین تصرف غیر قانونی در حریم را می توان وجود اماره قانونی ایجاد ضرر برای دارنده حق حریم را در مراجع قضایی بدانیم.

به طور خلاصه می توان به چندین نکته قابل توجه در اثبات حریم املاک اشاره داشت:

1.  حریم در حکم ملک صاحب حریم است و تصرف باید در آن محدوده واقع شده باشد و آن تصرف در تنافی با آنچه مقصود از بهره برداری از حریم است باشد.
2.  این تصرف بدون اذن و رضایت از طرف مالک یا نماینده قانونی او باشد.
3.  تصرفات مذکور در حریم ملک موجب ایجاد تضرر برای دارنده حق حریم شده باشد.

روند رسیدگی و مراحل اقدام

برای رسیدگی به این گونه دعاوی در دادگاه‌ها نیاز به اظهار نظر کارشناسان رسمی دادگستری در حوزه های ثبتی با استفاده از ابزارآلاتی چون عکس های هوایی و پلاک های ثبتی برای اظهار نظر و تعیین میزان حریم املاک و تعیین معیار مناسب برای تشخیص حریم است که مقاطع و ارائه دهنده نظر نهایی در این موارد می باشد و رای صادره در این موارد با استفاده از این نظرات مستند خواهند بود.

مراجع صلاحیتدار برای رسیدگی به این گونه دعاوی دادگاه‌هایی خواهند بود که این اموال غیرمنقول مذکور در آن حوزه های قضایی واقع شده باشند و قابلیت درخواست تشکیل تجدیدنظر در دادگاه عالی استان را خواهند داشت.